1960’lı yıllarda ülkemizde nüfus patlaması olmuş, her ailenin en az beş çocuğu olduğu; çocuk sayısındaki artışa paralel yoksulluğun arttığı yıllarda doğmuş dört akranla bir kafede buluştuk. Yoksul vatandaşlar çocuklarını okutmak, iyi bir yaşam standardına kavuşturmak için birbirleri ile yarışırlardı. Hepimiz o kuşaktandık. Yaş ileri olunca, anılar da belleklerden taşınca söyleşi dönüp dolaşıp çocukluk anılarına geldi ister istemez.
Çayından bir yudum alan peyzaj ve çevre düzenleme şirketi olan mimar Aydın Bey: “Babam ayakkabıcıydı. Kıt kanaat geçinirdik. Eskiden hali vakti yerinde olan insanlar kendilerine ayak ölçülerini vererek özel iskarpinler( deri ayakkabı) yaptırırlardı babama. Hiç unutmam bir derste ilkokul öğretmenim beni tahtaya çıkardı. Ayağımda naylondan delikli, “tıkkır” dediğimiz yeşil renkli bir ayakkabım vardı. Öğretmenim: “Baban ne iş yapıyor Aydın?” diye sordu. Ayağımdaki ayakkabıdan utandığımdan babam ayakkabıcı diyemedim “serbest meslek” dedim. Bu duruma üzüldüm. Babam eve gelince bir ağıt tutturdum. Okulda yaşadıklarımı anlattım. Babam da bana özel bir bot yaptı. İçi yünlü botumla rahat bir kış geçirmiştim. Ayrıca okuldaki havamı bir görmeliydiniz.”
Dinler gibi gözüküp dinlemeyen, kafasında anlatacaklarını tasarlayan emekli avukat Sami Bey söze girdi: “İlkokulu bitirdim. Okumak istemedim. “Okumayıp ne yapacaksın? İt taşlayıp gezecek misin?” diyen babam beni bir berbere çırak verdi. Geniş, boş bir arsaya bakan berberde çıraklık yapmaya başladım. Hamallık yapan babam, evin tek keçisini arsada otlatıp akşama eve getirmemi tembih etmişti. O zamanlar ustalar çıraklara kötü davranır; akşama kadar analarından emdikleri sütü burunlarından getirirlerdi. Bir yandan sabahtan akşama ayakta çıraklık ederken bir yandan da keçiyle uğraşıyor çok yoruluyordum. Böyle bir hafta geçti Yorulduğumu sıkıntı etmiyordum ama, her akşam iş çıkışı arsada karnını doyuran keçiyi önüme katıp eve dönmek çok zoruma gitmeye başlamıştı. Keçiyle dönmem beni utandırıyordu. Akşam babama: “Ben okula yazılmak istiyorum.” Dedim. Babam: “Berber sana kötü mü davranıyor yoksa?”
“Evet kötü davranıyor ama ben ondan değil de her akşam keçiyle eve dönmekten şikayetçiyim. Keçiyle gidip, keçiyle dönmek onuruma dokunuyor. O nedenle okuyacağım” Dedim. Babam beni okula gitmeye razı etmek için mi keçiyi başıma musallat etmişti bilemiyorum. Bir hafta gecikmeyle okula başlamıştım.”
“Siz, hiç soğuk kuyu lastik ayakkabı giydiniz mi? “diye sorarak sözü alan emekli subay Sami Bey sözlerine başladı: “Sekiz kardeştik. Hepimiz büyüklerimizin dar gelen giysilerini giyerdik. Sabah kahvaltıda -bulursak- zeytin bulamazsak ekmekle çay içer okula öyle giderdik.. Babam zeytini bir seferde ağzımıza attığımızda; “Bir kaç kez ısır, ekmeğine katık et” derdi. Okul açılınca ağabeyime rugan ayakkabı gibi parlayan bir Samsun Cızlavet lastik ayakkabı almıştı babam. Bana da ağabeyimin susuz topraklar gibi çatlak çatlak olmuş, solmuş lastik ayakkabısını vermişlerdi. Çeşmede yıkar parlatmaya çalışırdım ama bir türlü parlamazdı. Öğrenciler teneffüslerde tertemiz yıkadıkları lastik ayakkabıları ile gezer, nokta kadar çamur sıçrasa yamalı kadife pantolonlarının arkasına silerlerdi. Annemizin ördüğü yün çoraplar olmasa kış günlerinde ayaklarımızı donardı. Bana ilk lastik ayakkabı orta birde iken alınmıştı. Hey gidi günler… Ne kadar yoksulduk, ne zorluklarla okuduk. Şimdi benim kız Ayfon telefon istiyor. Samsung telefonunu beğenmiyor. Nereden nereye?…”
Yoksulluk yarışmasını kaybedeceğini anlayan köy hizmetlerinden emekli inşaat mühendisi Şefik Bey, zenginlik içinde geçen çocukluğundan dolayı biraz mahcup: “Babam zengin bir tüccardı. Eskiden özel okul falan böyle yaygın değildi. Mahallemizdeki ilkokulda okudum. Çok giysim vardı. Siyah önlük kapattığından giysilerimi gösteremez, hava atamazdım. Babam içi yünlü güzel botlar alırdı. İşin kötüsü ben de parlak siyah bir lastik ayakkabım olmasını isterdim hep. Babama şikayet eder; bana bir lastik ayakkabı almasını söylerdim de babam gülerek; “oğlum senin ayağındaki ayakkabının parası ile yirmi tane lastik ayakkabı alınır.” Derdi. İki kardeştik. Kız kardeşim Amerika’da doktordur. Bazen sizin gibi yoksul arkadaşlarımın evlerine konuk olurdum. Onların kalabalık oluşuna heveslenirdim. Sınıf arkadaşım, sizin gibi yoksul olan İbrahim’in annesi öğle yemeği hazırlamış. Beni de davet ettiler. Yere serdikleri sofra bezi üzerine koydukları tepsiye bir tas şehriye çorbası konulmuştu. Tek bir kap yemek oluşuna şaşırmıştım. Bizim evde herkesin ayrı tabağı, bir kaç çeşit yemek olurdu. Tahta kaşığını kapan sofraya oturdu. Bana da bir tahta kaşık verdiler. Öyle iştahla yiyorlardı ki, ben de tadına bakmak istedim. Tahta kaşık ağzıma sığmadı ve çorbanın yarısını ancak içebildim. Tek tastan birbirlerinin tükürüklü kaşıklarını batıra batıra, kapış kapış yemelerini izledim. O curcuna arasında benim yemediğimin farkında bile varmadılar. Çorbasını içen yalanarak, ağızlarındaki yemek bulaşıklarını kollarına silerek kalktı.
Eve geldiğimde anneme anlattım. “İyi etmişsin yememekle oğlum. Mikrop kapardın” dedi. Ben de öyle kalabalık bir ailede büyümeyi çok isterdim. Kim çocukluğunda neyin eksikliğini çekerse ömrünce onun peşinden koşarmış.”
Bana pek söz düşmemişti. Söyleşimizde bir dinleyenimiz olsun bari diye beni çağırdıklarını düşündüm. Dilim fırsat bulup söyleyemese de kalemim söyler nasıl olsa. Dinlediklerimi yazacağımı biliyorlar. “Ahmet bey siz hiç konuşmadınız.” Diye sözü bana bırakan, diğerlerinin gözüne; ‘söz onda sakın söze girmeyin’ der gibi bakan Aydın Bey’e minnetle gülümsedim. Bu söyleşiyi bağlamak da bana düştü: “: “Sözüm meclisten dışarı (Bu sözü bulana teşekkür ederim. Muhatabını sakinleştirir) söyleşimiz bana Cenap Şahabettin’in ünlü sözünü anımsattı ”Zirvede kartallar da bulunur, yılanlar da. Ancak birisi oraya süzülerek birisi sürünerek gelmiştir. Önemli olan nereye gelmiş olduğunuzdan çok nereden ve nasıl geldiğinizdir.” Burada zirveye çeşitli şekillerde gelen dostlarla söyleştik. Söyleşerek siz yüklerinizden kurtuldunuz rahatladınız. Ben de dinlediklerimi yazarak rahatlayacağım. Diğer buluşmamızda yeni yüklerinizden kurtulmamız dileğiyle” Diyerek sözlerimi tamamladım. Ve evlere dağıldık.
ahmet.kocak16@hotmail.com
